कात्तिक १०, २०७६ पर्वत . यतिबेला तिहारको रमाइलोले सबैमा उल्लास छाएको छ। गाउँ र शहर जतिसुकै झिलिमिली बत्ती र देउसी भैलोको आवाजले वातावरण तिहारमय बनेको छ। विभिन्न कारणले बजारमा बस्दै आएकाहरू गाउँमा फर्किनाले देउसी भैलोको रमाइलो पनि शहरमा भन्दा गाउँमा नै बढी हुने गरेको छ। तर गाउँमा खेलिने भैलिनीमा पनि युवा पुस्ता भन्दा बालबालिका नै बढी देखिएका छन्। पर्वतको फलेवास नगरपालिकाकी ८ वर्षीया आयुष्मा भण्डारी अध्ययनको लागि आफ्न बुबा र आमाको साथमा पोखरा बस्ने गरेकी छन्। तिहारको टीका लगाउन परिवार नै गाउँ आएपछि आयुष्मालाई घर र आफन्तको भन्दा देउसी भैलोको रमाइलो लागेको छ। उनी आफ्नै उमेर मिल्ने साथीहरू जम्मा पारेर घर घरमा हिँडिरहेकी छन्। ‘पोखराबाट आ’ को अनि साथीसँग धेउसी खेलेको, हजुरआमाले पनि खेल्न भन्नुभयो’ उनले भनिन्, ‘विवसले मादल बजाउँछन्।अर्की दिदीले भैलो भन भन्नुहुन्छ। एउटा घरमा ५ रुपैयाँ दिए हिजो। अहिलेसम्म २ सय रुपैयाँ झोलामा छ।’ पर्वत सदरमुकाम कुस्मा बजारमा पनि साना बालबालिकाको समूहले भट्टयाउँदै र गाउँदै देउसी खेलिरहेको दृश्य देखियो। करिब १२ वर्ष भन्दा कम उमेरका उनीहरूले जानी नजानी गाउँदै निकै खुसी भएका देखिन्थेँ। गाउँ र सहर जहाँ भेटीएपनि बालबालिकाले खेलेको देउसी र भैलोमा मौलिकता प्रस्ट देखिएको थियो।
‘रातो माटो, चिप्लो बाटो,
साइकलको घण्टी, छिटो दिनुस् अण्टी,
हामी त्यसै आएका होइनौं। बालिाराजाले पठाएर आएका हौँ।
यो घर कत्रोरु दरबारै जत्रो, घरमा सुनको छानो होस्।
माटो छोए अन्न बनोस्, ढुंगा छोए सुन बनोस्’ यस्तै(यस्तै आशीर्वाद दिँदै बालबालिका घर घरमा डुलिरहेका छन्। उनीहरूले गाएका गीत पनि उस्तै छन्। ‘नखेल्नु जुवा र तास, धनको नाश जीवनको बनिबास।’ एउटा चोकमा साना बालबालिकाले नजानी नजानी भट्टयाएर भए पनि देउसी गाएको बेलामा अर्को चोकमा भने रेकर्ड गरिएका गीतमा चर्को आवाजमा बजाएर नाच्दै गरेका युवायुवतीको समूह देखियो। उनीहरू न त कसैले भट्ट्याए, न त मौलिक संस्कृतिका गीत नै गाए। उनीहरूले भैलीको नाममा जति बेर समय बिताए। त्यसमा रिमिक्स हिन्दी गीतको तालमा ब्रेक डान्सहरू देख्न सकिन्थ्यो। युवा पुस्ताको भैली शैलीबाट प्रभावित नभएका ससाना बालबालिकाले भने बरु नेपालकै मौलिक शैलीको गीत गाएको सुन्न पाइन्छ। ‘टिनेजर’ ले प्रविधिको फाइदा उठाउँदै ‘साउन्ड सिस्टममा’ चलचित्रका गीत, आधुनिक गीत, पप गीतहरू बजाएर नाच्दा मौलिक संस्कृति नै लोप हुने अवस्था देखिएको छ। त्यति मात्रै होइन युवाको समूह भैली खेल्न आइहालेका आशीर्वाद भन्दा धेरै पैसा मागेर हैरान पार्ने गरेको फलेवास नगरपालिकाकै ७९ वर्षीया गोमादेवी उपाध्यायले बताइन्। ‘हाम्रा पालका जस्ता भैली आजभोलिका छैनन्। केटारी मात्र खेल्न आएका छन्। जसोतसो हिँडेका छन् बरा१’ उनले भनिन्, ‘पाका मान्छे भैली खेल्न खासै आएका छैनन्। आए भनेनी आशीर्वाद दिन्नन्। छिटो दिनोस् भन्छन्। धेरै पैसा खोज्छन्।’ गोमादेवीको बिचारमा भैली खेल्नुको उद्देश्य पैसा भन्दा पनि आशीर्वाद र रमाइलो बढी हुनुपर्छ।थाहाबाट
